Ruptura tetive rotatorne manžetne je jedan od najčešćih uzroka bola i nestabilnosti ramena kod odraslih. Ovaj problem možemo naći kod velikog broja ljudi u zrelom dobu. Rascep tetive oslabljuje rame u velikoj meri i čini da svakodnevne aktivnosti poput oblačenja ili češljanja predstavljaju problem i izazivaju bol.
Kako rame stabilizuju mišići rotatorne manžetne, tako povreda tetive utiče na destabilizaciju ramena i funkciju ramenog zgloba. Povreda može uticati i na burzu (sluznu kesu koja okružuje tetive mišića, podmazuje ih i smanjuje trenje u uskom prostoru između koštanog tkiva) koja postaje iritirana i bolna. Ruptura ili raskid jedne ili više tetiva dovodi do toga da tetiva nije više potpuno pripojena za humerus. U mnogim slučajevima tetive se postepeno oštećuju (habaju). Kako proces napreduje, dolazi do potpunog rascepa tetive. Ovo se može desiti na primer prilikom podizanja tereta. Postoje različiti tipovi raskida tetive:
1.Delimičan raskid kod koga postoji raskid jednog sloja tetive.
2.Potpuni raskid tetive kod koga se tetiva potpuno odvaja od pripoja na kosti.
Dva glavna uzroka raskida tetive rotatorne manžetne su povreda i degeneracija.
Akutni raskid se dešava prilikom naglog podizanja teškog tereta ili pada sa ispruženom rukom. Degenerativni raskid tetive je češća pojava u odnosu na akutni raskid i do njega dolazi postepeno. Starenje je jedan od uzroka ovog procesa, kao i dominantna upotreba jedne ruke. Ako se ovaj proces javi u jednom ramenu, velike su šanse da se pojavi i u drugom. Nekoliko je faktora koji utiču, tj. doprinose hroničnoj degenaraciji tetive rotatorne manžetne:
Ponavljanje istih pokreta, što se najčešće dešava sportistima ili ljudima koji obavljaju vrstu posla u kojoj postoji rutina ponavljanja pokreta rukom / ramenom.
Loša cirkulacija, najčešće izazvana starenjem, znači i loše snabdevanje tetiva i mišića krvlju, što umanjuje sposobnost organizma da obnovi oštećenu tetivu.
Izrasline na kostima koje se javljaju usled starenja, mogu prilikom podizanja ruke doći u dodir sa tetivom rotatorne manžetne izazivajući njeno postepeno oštećenje.
Ukoliko pacijent sa početnim raskidom tetive rotatorne manžetne nastavlja da obavlja svakodnevne aktivnosti, može doći do pogoršanja stanja, do većeg raskida u tetivi. Zbog toga je potrebno pravovremeno reagovati i pristupiti lečenju.
Faktor rizika jeste i starosna dob, tako da su ljudi iznad 40 godina starosti u većoj meri izloženi opasnosti od raskida tetive u odnosu na mlađu populaciju. Riziku su takođe izloženi i oni koji u svom poslu obavljaju određene aktivnosti stalno podižući pritom ruku iznad nivoa ramena. Od sportista, najizloženiji riziku su teniseri i bejzbol igrači. U mlađoj životnoj dobi, najčešći uzrok raskida tetive, ukoliko se ne radi o sportu, jeste povreda.
Uobičajeni simptomi ovog stanja su sledeći:
1.Bol u stanju mirovanja, kao i noću.
2.Bol prilikom podizanja i spuštanja ruke, kao i kod specifičnih pokreta.
3.Osećaj slabosti u ruci i ramenu.
4.Zvuk nalik na krckanje prilikom određenih pokreta.
Akutni raskid tetive usled povrede izaziva iznenadan jak bol i slabost u gornjem delu ruke. Kod postepenog, hroničnog raskida tetive bol može biti blag u početku i prisutan samo prilikom određenih pokreta, a može postati stalan, prisutan i u stanju mirovanja i odmora. Ovakav bol može svakodnevne rutinske aktivnosti jako otežati.
Nakon uspostavljanja dijagnoze nastupa lečenje koje zavisi od starosti pacijenta, tipa aktivnosti koje pacijent obavlja u svakodnevnom životu i naravno, od stepena oštećenja. Cilj lečenja je redukcija bola i uspostavljanje normalne funkcije ramena. Moguće je neoperativno lečenje (odmor, smanjenje aktivnosti, lekovi, fizikalna terapija, blokade…), kao i operativno.
Operativno lečenje svakako daje bolje rezultate, jer se na ovaj način raskinuta tetiva ušije na mesto na kome se inače i pripaja. Postoji više hirurških tehnika reparacije raskinute tetive. Operacija može biti artroskopska kroz 3-5 manjih rezova u predelu ramena, za šta je potrebna izuzetna veština hirurga. Otvorena hirurška procedura se primenjuje najčešće kod velikih rascepa. U poslednje vreme sve su aktuelnije hirurške tehnike plastike rotatorne manžetne kod ireparabilnih povreda, odnosno stanja gde je rascep tetive rotatorne manžetne izuzetno veliki i traje dugo vremena, te nije moguće privući krajeve rascepljene i skupljene tetive na odgovarajuće mesto pripoja na humerusu.
U svakom slučaju reparacija rascepljene tetive je imperativ, sa ciljem da se ponovo postigne anatomija i biomehanika ramenog zgloba i prevenira nastanak degenerativnih oboljenja samog zgloba – artritis. U nekim slučajevima lečenje se prema odluci lekara započinje neoperativno, najčešće kod akutnih delimičnih raskida ili kod hroničnih povreda tetiva kod kojih se radi o masivnoj leziji ili veoma starim osobama. Neoperativno lečenje ima za cilj umanjenje bola, omogaćavanje obavljanja pokreta u ramenu i osposobljavanje pacijenta za svakodnevni život i rad. Fizikalna terapija u vidu treninga ima za cilj jačanje drugih grupa mišića ramena sa ciljem da se opet dobije bezbolna pokretljivost ramena.
Kod hroničnih raskida ili kod starijih osoba moguća je primena blokade ramena radi smanjenja iritacije i bola u ramenu tako da pacijent može da počne sa treningom.