Koja je razlika između fleksibilnosti i mobilnosti?

Mobilnost (pokretljivost) je aktivno izvođenje određenog obima pokreta u zglobu.
Fleksibilnost (gipkost) je sposobnost mišića da se pasivno izduži kroz određen obim pokreta.
Dobra mobilnost (pokretljivost) omogućava laku deformaciju tkiva, a samim tim i efikasniji pokret čime se smanjuje mogućnost potencijalne povrede. Kretanje koštane poluge u određenom zglobu kroz pun obim pokreta utiče na sve strukture koje se nalaze oko zgloba (mišiće, ligamente, tetive, fascije, krvne sudove, nerve, zglobne površine, zglobne kapsule).

Iz gore navedenog možemo da zaključimo da je “mobilnost (pokretljivost)” širi pojam od “fleksibilnosti (gipkosti)”.

Mobilnost (pokretljivost)

Jedna od osnovnih karakteristika pokretljivosti jeste da je obim pokreta različit za svaki zglob, što nas navodi na zaključak da se ne može govoriti o” opštoj” pokretljivosti već o “lokalnoj”. Tako npr. određena osoba može imati prosečnu pokretljivost u jednom, natprosečnu pokretljivost u drugom, a manju od prosečne pokretljivosti u trećem zglobu.

Stepen mobilnosti zavisi od unutrašnjih i spoljašnjih faktora.

Unutrašnji faktori su:

1. Anatomska struktura koštanih i ligamentarnih elemenata zgloba. Koštani elementi (veličina i oblik zglobnih površina) su u funkciji genetike i kao takvi su nepromenljivi pod uticajem treninga. Dok je na ligamentarne elemente (pasivni tenzor zgloba), kao i na mišiće (aktivni tenzor zgloba) moguće uticati treningom.
2. Dužina mišića antagonista (mišići koji se suprotstavljaju agonistima – oni koji “koče” pokret).
3. Mišićno vreteno sa mehanizmom miotatičkog refleksa. Miotatički refleks (refleks na istezanje) je refleks koji štiti mišić od prekomernog istezanja. Prilikom istezanja mišića, mišićno vreteno registruje promenu dužine mišića i pomoću neurona prenosi signal do centralnog nervnog sistema (CNS-a), usled kojeg dolazi do kontrakcije mišićnih vlakana (miotatički refleks). Miotatički refleks se sastoji od dve komponente: dinamičke i statičke. Dinamička predstavlja odgovor na iznenadnu promenu dužine mišića i ona kratko traje, dok statička pomaže u održavanju mišićnog tonusa koja traje tokom čitavog istezanja.
4. Goldžijev tetivni organ (GTO) je vrsta receptora koja se aktivira bilo pasivnim istezanjem, bilo aktivnom kontrakcijom mišića. GTO beleži brzinu promene napetosti tetive šaljući signal posredstvom neurona do CNS-a.
5. Elastičnost kože. Zategnuta koža smanjuje pokretljivost.
6. Mišićna masa. Povećanje mišićne mase direktno utiče na smanjenje amplitude pokreta u zglobu.

Spoljašnji faktori su:

1. Uzrast. Pokretljivost je veća kod dece. Najbolji period za razvoj pokretljivosti je od 9 – 14 god. Starenjem obim pokreta u zglobu se postepeno smanjuje. Redovnim vežbanjem može se povećati pokretljivost u bilo kom uzrastu s tim da kod starijih osoba proces trajanja je duži u odnosu na mlađu populaciju.
2. Pol. Osobe ženskog pola imaju veću pokretljivost u odnosu na muškarce.
3. Spoljašnja temperatura. Viša spoljašnja temperatura i prethodno zagrevanje omogućava bolju pokretljivost.
4. Doba dana. Pod uticajem bioloških promena u organizmu (hormona, CNS-a), najveća amplituda pokreta se ostvaruje pre podne između 10-11h i posle podne između 16-17h, a najmanja rano ujutru.
5. Stres i emocionalno stanje. Pozitivno emocionalno stanje i umeren stres imaju pozitivan efekat na povećanje pokretljivosti, dok depresija i prevelik stres smanjuju pokretljivost.
6. Zamor. Nezavisno od toga da li je u pitanju opšte stanje iscrpljenosti ili nakupljen umor na kraju treninga, zamor nepovoljno utiče na pokretljivost.
7. Otpor odeće.

Vrste pokretljivosti:

Postoje aktivna i pasivna pokretljivost. Aktivna pokretljivost je sposobnost da se postigne što veća amplituda pokreta aktivnošću mišića koji vrše pokret u tom zglobu.
Aktivna pokretljivost se deli na statičku i dinamičku. Statička (izometrijska) pokretljivost podrazumeva spore pokrete, kojima se postiže maksimalna amplituda pokreta u određenom zglobu, a zatim se taj položaj zadržava i po nekoliko desetina sekundi. Dinamička (kinetička) pokretljivost podrazumeva brze pokrete sa zamahom (momentom). Amplituda ovih pokreta je veća zbog momenta inercije. Pasivna (uvek je statička) pokretljivost je sposobnost da se postigne što veća amplituda pokreta uz pomoć delovanja spoljašnjih sila, a spoljašnja sila može biti: težina sopstvenog tela, sila sopstvenih mišića, pomoć partnera, zida, tega, itd…